Sibel Yamaç Tamkafa: İlk olmak heyecan verici, bana inananları mahcup etmemek için çok çalıştım

TECRÜBELİ hakem ve FIFA kokartı sahibi Sibel Yamaç Tamkafa, geçtiğimiz hafta Üsküdar Üniversitesi’nin Nörobilim doktora programından mezun oldu. Doktora teziyle Türkiye’de bir ilke imza atan Tamkafa, çalışmasıyla dünya spor psikolojisi literatürüne de önemli katkılarda bulundu. Sibel Yamaç Tamkafa, “Hakemliğin sadece fiziksel değil, zihinsel performansla da ölçümlenmesi gerektiğini göstermek heyecan verici” dedi.

FIFA kokartlı kadın hakem Sibel Yamaç Tamkafa yaptığı özel açıklamalarda, Üsküdar Üniversitesi’nde tamamladığı nörobilim doktora çalışmasının ayrıntılarını ve bu sürece dair deneyimlerini anlattı. Tamkafa, hakemlik mesleğine bilimsel bir boyut kazandıran çalışmasıyla Türkiye’de bir ilki gerçekleştirdiğini söyledi. Türkiye'de bir ilk olduğunu dile getiren Sibel Yamaç Tamkafa, “Türkiye’de gerçekten futbol hakemleriyle sistematik ve bilimsel temele oturtularak ‘nörofeedback’ uygulaması yapılamamış. Bildiğim kadarıyla farklı branşlarda da yok. Dolayısıyla Türkiye’de bir ilk. Çalışmamız dünya literatürüne de önemli bir katkı sundu. Çalışmanın en zorlayıcı kısmı uygulamayı yapmak, tamamlamak ve katılımcılarla bu çalışmayı yürütme kısmı oldu. Federasyonlardan gerekli onayları almak, amacımı anlatmak en zorlayıcı kısımdı. İlk olmak heyecan verici. Başkalarının bana inanmasını sağlamak hiç kolay olmadı. Hakemliğe başladığım şehirde bunu yapabiliyor olmak, bana inanan hocalarımla ilgili ilerlemek çalışmamın tamamlanmasını sağladı. Hakemliğin sadece fiziksel değil, zihinsel performansla da ölçümlenmesi gerektiğini, sahaya daha stressiz ve sakin bir şekilde çıkıp nörobilimsel olarak doğru kararlar alabilmesi için aslında mental performansın ne kadar önemli olduğunu birebir sahadaki hakemler olarak bunu bilimsel bir zemine oturtmak son derece heyecan verici” diye konuştu. ‘ÇALIŞMAMIZ DİKKAT, ODAKLANMA VE STRES REGÜLASYONU KONUSUNDA BU UYGULAMANIN FAYDA SAĞLAYACAĞINI GÖSTERİYOR’ Bu çalışmanın yalnızca Türkiye için değil, dünya hakemlik sistemi için de bir dönüm noktası olabileceğini belirten Tamkafa, “Kesinlikle mümkün. Hatta atılması gerekiyor. Sadece Türkiye’de değil, dünyada da atılmasını isterim. Günümüzde çok fazla tek maçtaki performansa odaklanıyoruz, sonuca odaklanıyoruz. Hakemlerin gelişim süreci, fiziksel kondisyon kadar mental kondisyonun da fit olması son derece kritik. Birçok spor branşı artık çok daha hızlı ve kalite seviyesi artıyor. Kişinin mental olarak kendini hazır hissetmesi ve sadece kendi içindeki zihinsel denge değil, dışarıdan gelen faktörlere karşı da kendini dengeleyebilmesi son derece önemli. Çalışmamız dikkat, odaklanma ve stres regülasyonu konusunda bu uygulamanın fayda sağlayacağını gösteriyor. Ülkemizin bu uygulamaya alınmasını çok isterim. Hakem arkadaşlarımız üzerinde denensin hatta kişisel protokollerle bu uygulama hayata geçsin” ifadelerine yer verdi. ‘BURADA FUTBOLCULAR HAKEMLE EMPATİ KURMAYI ÇOK KÜÇÜK YAŞTA ÖĞRENİYOR’ Sibel Yamaç Tamkafa, halen yaşadığı Hollanda’daki sistemin Türkiye’ye örnek olabileceğini söylerken, “Hollanda’daki hakemlik daha çok katılımcı bir anlayışla yürütülüyor. Hakem tek başına değil ve böyle hissetmiyor. En temel bunu söyleyebilirim. Bu benim kendi kişisel deneyimim ve gözlemim. Eğitimler çok interaktif. Çok sık geri bildirim oluyor. Çünkü hakemin gelişimine odaklanılıyor. Bir maçta yaptığı hataya değil, bunu düzeltmeye ihtiyacın var, ne yaparsak daha iyi olura odaklanılıyor. Kişi başarılı olursa hakemlik camiasının da başarısına katkı sağlayacak. Bu bilim çok yaygın. Neden doğruyu yapmadın yerine gel beraber doğruyu bulalım yaklaşımı var. Bir sonraki maça çıktığında hakeme karşı çok daha saygılı ve anlayışlı oluyor. Burada futbolcular hakemle empati kurmayı çok küçük yaşta öğreniyor. Ben bunu gördüğümde çok şaşırmıştım ve çok değerli bir deneyim olarak buluyorum. Umarım ülkemizde de buna benzer deneyimler yapılır” ifadelerini kullandı. ‘HİÇBİR ZAMAN KENDİ YOLUNUZDAN VAZGEÇMEYİN’ Genç hakemlere ve bilimle ilgilenen kadınlara da özel mesajlar veren Tamkafa, “Genç hakemlere şunu söylemek istiyorum; Sahada verdiğiniz kararlar kadar, hayatta aldığınız kararlar da sizi şekillendiriyor. Hiçbir zaman kendi yolunuzdan vazgeçmeyin. Kimse size inanmasa bile kendinize inanmaktan vazgeçmeyin. Maçlarda hatalar yapılabilir. Bu deneyimin bir parçası. Tek bir maça göre kendiniz değerlendirmeyin. Bu bir yolculuk, yolda olmaya devam edin” dedi ve sözlerine “Bilimle ilgilenen kadınlara şunu söylemek istiyorum; Belki adınız ilk başta duyulmaz ama iziniz mutlaka kalır. Cesur ve özgün olun. Hayallerinizin peşini hiçbir zaman bırakmayın. Sesinizin bilimde değerli olduğunu unutmayın. Benim yolculuğum futbolla başladı, nörobilime geçti. Belki sizin yolculuğunuz çok farklı başlayacak. Yeter ki yola çıkın” şeklinde konuştu. ‘TÜRKİYE’DE ÇOK YETENEKLİ HAKEMLER VAR’ Hollanda’daki gözlemlerini aktarmaya devam eden Tamkafa, hakemlik sisteminin zihinsel boyutunu ön plana çıkaran bir yapının Türkiye’de de hayata geçirilmesini temenni etti ve sözlerini şu ifadelerde noktaladı; “Hollanda’da genç hakemlere çok fazla sorumluluk veriliyor. Geri bildirim kültürü çok yaygın olduğu için hakem de kendini rahatlıkla ifade edebiliyor. Öğrenme sürecine aktif olarak katılabiliyor. Burada futbol oynayan çocuklar çok küçük yaşta federasyona kayıt olarak hakemliği deneyimleyebiliyor. Burada futbol oynarken hakemle empati kurmayı öğrendiği için hakeme itiraz etmek yerine saygı duymayı daha kolay öğreniyor. Sadece düdük çalmak, bayrak kaldırmak değil. İletişimi nasıl kuracağını, itiraz edildiğine nasıl baş edeceğini deneyimleyerek öğreniyor. Bunlar oldukça kıymetli deneyimler. Hollanda’daki sistemin sadece fiziksel kondisyon değil aslında mental hazırlığın, zihinsel performansın da çok ön planda olması gerektiğini vurgulayan ve bunu daha iyi dengeleyen bir sistem oturtulduğunu düşünüyorum. Türkiye’de çok yetenekli hakemler var. Sistemin daha iyi organize edilmesi, maçtaki hataların konuşulmadığı, hakemin gelişiminin konuşulduğu bir sistemin oturtulmasını umut ediyorum.”