Tüik: Çekirdek ailelerin oranı yüzde 63,8'e geriledi

TÜRKİYE'de ortalama hanehalkı büyüklüğü yıllar içerisinde azalma göstererek 2008 yılındaki 4 kişi seviyesinden 2023'te 3,14 kişiye geriledi. Çekirdek ailelerin, toplam hanehakları arasındaki oranı yıllar içerisinde azalarak yüzde 63,8'e gerilerken; tek kişilik hane halkları ile çekirdek aile bağı bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranları arttı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 15-21 Aile Haftası'na özel olarak 'İstatistiklerle Aile, 2023' bültenini yayımladı. Buna göre; Türkiye'de ortalama hanehalkı büyüklüğü yıllar içerisinde azalma eğilimi gösterdi. 2008 yılında 4 kişi olan aile büyüklüğü, 2023'te 3,14 kişiye düştü. Ortalama aile büyüklüğü en yüksek il 4,86 kişi ile Şırnak olurken; 4,67 kişi ile Şanlıurfa ve 4,61 kişi ile Batman ortalama aile büyüklüğünün yüksek olduğu diğer iller olarak gerçekleşti. Ortalama aile büyüklüğünün en düşük olduğu iller ise 2,54 kişi ile Çanakkale, 2,60 kişi ile Giresun ve 2,61 kişi ile Balıkesir oldu. YALNIZ YAŞAYAN FERTLERİN ORANI ARTTI Tek kişilik hanehalklarının oranı ise yıllar içinde artış gösterdi. 2015 yılında yüzde 14,4 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının oranı, 2023 yılında yüzde 19,7'ye yükseldi. Ayrıca, 'çekirdek aile' olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden, eşler ve çocuklarından veya tek ebeveyn ve en az 1 çocuktan oluşan ailelerin oranı 2015 yılında yüzde 66,9 iken; 2023'te yüzde 63,8'e geriledi. Diğer yandan, 'geniş aile' olarak tanımlanan ve en az 1 çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarının oranı, 2015 yılında yüzde 16,5 iken 2023 yılında yüzde 13,2'ye düştü. Aralarında eş, anne-çocuk veya baba-çocuk ilişkisi olmayan fertleri içeren; diğer bir ifadeyle çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranında artış oldu. Söz konusu hanehalklarının oranı, 2015 yılında yüzde 2,2 iken 2023'te yüzde 3,3'e yükseldi. Ayrıca; 2023 yılında toplam hanehalklarının yüzde 10,6'sını tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan aileler oluşturdu. Toplam hanehalklarının yüzde 2,4'ünü baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 8,2'sini ise anne ve çocuklardan oluşan aileler oluşturdu. GENİŞ AİLELERİN ORANI EN YÜKSEK İL HAKKARİ 2023 yılında tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek olduğu il yüzde 30,4 ile Gümüşhane, en düşük olduğu il ise yüzde 11,1 ile Batman oldu. Tek çekirdek ailelerin oranının en yüksek olduğu il yüzde 72,2 ile Gaziantep, en düşük olduğu il ise yüzde 50,8 ile Gümüşhane oldu. Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan ailelerin oranını en yüksek il yüzde 13,2 ile Elazığ, en düşük il yüzde 7,4 ile Ardahan oldu. Toplam hanehalkları içinde anne ve çocuklardan oluşan ailerin oranının en yüksek olduğu il yüzde 10,3 ile Elazığ, en düşük olduğu il yüzde 5,2 ile Ardahan olarak gerçekleşti. Diğer yandan, baba ve çocuklardan oluşan ailelerin oranı en yüksek il yüzde 3,6 ile Kilis, en düşük olduğu il ise yüzde 1,8 ile Nevşehir oldu. Geniş ailelerin oranı en yüksek olduğu il yüzde 20,2 ile Hakkari, en düşük il ise yüzde 9,1 ile Eskişehir oldu. AKRABA EVLİLİĞİ YAPANLARIN ORANI YÜZDE 8,2 2023 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranı yüzde 8,2 oldu. Akraba evliliği yapan bireylerin yüzde 46,5'i hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2'si amca çocukları ile ve yüzde 26,3'ü ise teyze çocukları ile evli. 2023 yılında toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış 16 ve üzeri yaştaki bireylerin oranının en fazla olduğu il yüzde 20,1 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,7 ile Şanlıurfa ve yüzde 16,8 ile Diyarbakır izledi. Akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az olduğu il ise yüzde 1,1 ile Edirne oldu. Bu ili yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale izledi. Ayrıca, Türkiye gelinde akraba evliliklerinde azalma olduğu görüldü. 2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9'u akraba evliliği olurken; 2018 yılında yüzde 4,3'ü, 2023 yılında ise yüzde 3,2'si akraba evliliği olarak gerçekleşti. 2023 yılında akraba evliliği oranı en yüksek iller ise yüzde 17,7 ile Şanlıurfa, yüzde 12,4 ile Siirt ve yüzde 12,3 ile Muş olurken; akraba evliliği oranının en düşük olduğu iller yüzde 0,5 ile Edirne, yüzde 0,6 ile Kırklareli ve Bartın. Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde tek kişilik hanehalklarının yüzde 13,7'sinin, çekirdek ailelerin yüzde 21,6'sının, geniş ailelerin yüzde 25,7'sinin, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının ise yüzde 13,6'sının yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi. 2023 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 56,2'sinin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, yüzde 27,8'inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9 olurken; kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15,1 olarak gerçekleşti. Ayrıca, fertlerin yüzde 32,6'sının 2023 yılında konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadığı, yüzde 32'sinin sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi ve benzeri nedenlerle sorun yaşadığı ve yüzde 19,8'inin trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.